Mehmet Çelik

Tasarımcı ve heykeltıraş Burchiellaro’nun bir çalışması var ki, her gördüğümde hem yeniden görmüş gibi oluyor hem de Selçuklu ve Osmanlı mezar taşlarıyla bir bağ kuruyorum

İtalyan tasarımcı ve heykeltıraş Lorenzo Burchiellaro (8 Temmuz 1933 - 2 Ocak 2017) malzeme olarak metal (altın, gümüş, bronz, pirinç, alüminyum, çinko, kalay ve bakır) kullanmayı seven bir sanatçıydı. 

Her şeyin internette bulunduğunu zannedenler Lorenzo Bey hakkında çok bir şey bulamayacaklar. Karşılarına sadece eserleri çıkacak. Bizim zamanımızda eser vermiş ve göçmüş ama Lorenzo Burchiellaro hakkında çok fazla bilgi yok çünkü bir derviş gibi yaşamış, başını öne eğip çalışmış. Ben şunu bunu yaptım dememiş. 

Bronz masa saatleri 

Daha da iyisi ömrünü sanatına vakfetse de “her şeyi ben biliyorum” da dememiş. Bir yerde “Heykel ve iç tasarım alanında metallerle 50 yıldan fazla çalıştıktan sonra ister bakır ister alüminyum, gümüş veya çinko olsun, her metalin doğasının derinliklerini

Swatch, 2022’de satışlarını % 90 artırdı. Bu yılın ilk yarısına göre MoonSwatch’a olan talep artmaya devam ediyor. Blancpain X Swatch Scuba Fifty Fathoms saati orijinalinden 40 kat daha ucuza satılıyor! 

Geçen hafta Avrupalı saat meraklıları “Frankfurter Allgemeine Zeitung” isimli 73 yıllık köklü bir Alman gazetesinde yayımlanan bir ilanı keşfedip konuşmaya başladı. Tam sayfa çıkan ilanda herhangi bir yazı yoktu, sadece ışık oyunlarıyla süslü masmavi bir yüzme havuzunun altını gösteren bir fotoğraf vardı.

Meraklılar havuzun dibine düşmüş Swatch logolu bir kart gördüler. Kartta ayrıca ikonik bir saatin kurma kolunun simgesi de bulunuyordu. Saatseverler stilize bile olsa bu çizgileri hemen tanıdı: 9 Eylül’de 70. yıldönümünü kutlayacak olan ve ilk gerçek dalış saati olarak saat yapımında devrim yaratan Blancpain Fifty Fathoms! (Aynı ilan dünyanın diğer kıtalarında 70 yaşını geçmiş bazı gazetelerde de yayımlandı. Bu pazarlama stratejisi çok şık bir hareket. Gazetelere özel bir önem veren kurumları seviyorum.)

Beklendiği

Bazı meraklara sahip insanlar yalnızdır ama birbirlerini bulduklarında dünyaları değişir. Czapek markasının Place Vendôme Complicité isimli saatini görüp çarpıldığımda acaba hiç meraklı olmayan birine bu saatin müthiş güzelliğini ve teknik başarısını anlatabilir miyim diye düşündüm. Ancak kalbe dokunan bir sanat eserini gördüklerinde coşkuya kapılanlar beni anlar. “Mürekkepbalığı” dergisini çıkardığımız yıllarda bir okur mektubunda gördüğüm  

(ortak dolmakalem merakımızdan dolayı) “Aman Allahım yalnız değilmişim!” cümlesi geldi aklıma. Zaten “Mürekkepbalığı” dergisi de ortak bir meraktan doğmuştu. 

Yakında bulunan bir stajyeri görüp saati gösterdim, hiç heyecanlanmadı. Elbette bu durum çok doğal genellikle istisnai mekanizmaya sahip bir saat karşısında sadece bilenler heyecanlanır. Ben meraklı olmayanlara “stajyer” diyorum. Bu tanımı pek çok işyerinde olduğu gibi her sene bize gelen stajyerlerden ilham alarak uydurdum. Bu çocuklar birbirinden farklı görünseler

Statü, maddi güç ve özgüven göstergesi kabul edilen ilk saat markası olan Rolex’in, 100 mağazasıyla dünyanın en büyük lüks saat perakendecisi Bucherer’i satın almasının arkasında “vefa duygusu” yatıyor!

Dünyanın en bilinen saat markası Rolex, geçtiğimiz perşembe günü meraklıları şaşırtan bir basın açıklaması yaptı ve 100 mağazasıyla (Avrupa/ABD) dünyanın en büyük lüks mücevher ve saat perakendecisi olan Bucherer’i satın aldığını duyurdu. 

Açıklama saatçilik dünyasında bir patlama etkisi yarattı. Bloglar, haber ve inceleme siteleri “son dakika” olarak bu gelişmeyi duyurdu. Bilindiği gibi Rolex kendisine ait butiklere veya bir perakende zincirine sahip değil, böyle bir satın almaya da ihtiyacı yok. Bucherer de aynı şekilde. Bank Vontobel’e göre, yıllık 2 milyar euro civarındaki geliriyle (üçte ikisi Rolex ve Tudor saatlerinin satışından geliyor) küresel bir perakende zinciri . Morgan Stanley’ye göre, yıllık geliri yaklaşık 10 milyar euro olan Rolex, böylece bir anda

İnsanlar ikiye ayrılır, dergiciler ve dergici olmayanlar. Bilhassa dergici olduğu için çok sevdiğim bir arkadaşım var, onun aklı fikri dergisindedir. Yerli-yabancı ayırmayıp sürekli dergilerden söz ettiği için onun sayesinde dünyadaki bütün havalı mecmualardan haberim oluyor. Arkadaşın bu hâli hoşuma gidiyor, işine tutkuyla sahip çıkan dergicilere büyük saygı duyarım. Gerçek bir dergici deyince her zaman aklıma arkadaşımın ışıldayan gözleri gelir. 

Hem üreten hem biriktiren biri olarak ben de kendimi dergici sayarım. Kitabevlerinde ilk baktığım yer dergi raflarıdır. Belki bir sahafta karşıma çıkar diye eksik sayılarımı yazdığım bir defterim var. 1989’dan beri, “Şiir Atı”ndan “P Dünya Sanatı”na, “Fol”dan “Geniş Açı”ya kadar envai çeşit dergiyi sevgiyle biriktirdim, merakla okudum. İstanbul Şişli Lisesi’nde okurken tek sayılık dergiler hazırlardım (ilk dergimin adı “Pırpır” diye hatırlıyorum) ayrıca okul dergisi için çizim yapar veya arkadaşlarla birlikte röportajlara giderdim.

Mesleğin tabiatı gereği dünya üzerinde çok az ünlü arşivci vardır. Yüksek saatçilik dünyasının tartışmasız en ünlü arşivcisi ise Flavia Ramelli olabilir. Ağustos 1997’de göreve gelen Flavia Hanım, 1 Mayıs 1839’dan beri ara vermeden üretim yapan ve o günden bu yana yaptığı ve sattığı yarım milyona yakın mekanik saatin özellikleri ve her bir saatin kime satıldığının bilgilerini içeren, uzunluğu bir kilometreyi aşan raflarda saklanan defterlerden sorumlu. 

Arşive önem verenler bilir, bir kurumun tarihi ve kimliği arşivde saklıdır. Tolstoy’dan Pablo Picasso’ya stil ikonu Gianni Agnelli’den Brad Pitt’e kadar uzanan bir müşteri listesini içeren Patek Philippe (bundan sonra PP) arşiv kayıtları da hem magazin sayfalarını hem saat tarihçilerini aynı şekilde ilgilendiriyor. 

Yılda 66 bin saat 

Sahibi, tasarımcıları ve saat ustalarının yanında arşivcisinin de dünyanın en büyük dergi ve gazetelerine haber olduğu Patek Philippe belki de saatçilik tarihinin en ilginç firması. PP yönetimi 1932’den beri

Geçen gün bir arkadaşımla karşılaştım. O sırada elimde bir gazetenin cuma günleri verdiği çok beğendiğim bir ek vardı. Yazılarını ilgiyle takip ettiğim yazarı bulamamış, ama “Akıllı ve güzel kentler çağı” başlıklı ilginç bir makale görmüştüm, bu nedenle sayfayı katlamış elimde tutuyordum. Doğal olarak söz basılı gazetelere geldi. Arkadaşım da “Sen hâlâ basılı gazete mi okuyorsun? Yıllar var ki bayiden gazete almadım, haberlere cepten bakıyorum” dedi. 

Zaten konuşmamız boyunca arkadaşım bir yandan cep telefonuyla oynuyor, arada sırada bildirim gelince hemen bakıyor bir şeyler yazıyor veya şöyle bir göz atıp bir şey yapmaya gerek görmüyordu. Ben de cep telefonundan, tabletten veya bilgisayardan gazete okumakla basılı gazete okumanın kesinlikle aynı şey olmadığını söyledim. Ayrıca, yazıların tam olarak aynı şekilde aktarılmadığını bir örnekle gösterdim: Elimdeki gazetede bir grup sanat koleksiyoncusunun fotoğrafının altında kişilerin isimleri ve kimlikleri yazıyordu, aynı yazı ve fotoğraf gazetenin internet sitesinde de vardı ama fotoğraf kendi

Yüksek saatçilik dünyasında gösterişten uzak duran ve daha sakin bir yoldan gitmeyi tercih eden bazı markalar var ki bence gerçek saygıyı ve ilgiyi görmesi gereken onlardır. Bu duruma en güzel örnek 155 yaşındaki IWC. En sevdiğim Portugueser modelinin öyküsüyle başlayalım: 

Cep saatleri çağının son günlerinde, 1930’lu yıllarda Rodrigues ve Antonio Teixeira isimli iki Portekizli tüccar, İsviçre’nin Almanca konuşulan bölgesindeki Schaffhausen’a gelir. Amaçları Portekiz pazarında satılmak üzere, denizaşırı yolculuklara özel, su geçirmez ve denizcilik şartlarına uygun hassas kronometreye sahip bir kol saati siparişi vermektir. IWC mühendisleri de cep saatleri estetiğinden ilham alan küçük saniye ibreli yüksek okunurluğa sahip ve zaman tutuşu güvenilir ilk “Portugueser” (Portekizli) adı verilen modeli üretir. 

İlk IWC Portugueser, 1939

Uyuyan güzel 

Siparişi Portekizli tüccarlar vermişti ama IWC arşivine göre ilk Portugueser modeli, 22 Şubat 1939’da Ukraynalı bir saat